Terug naar Turkije

Atatürk draait zich om in zijn graf

‘Waarom zit Turkije nog niet bij de Europese Unie?’, vroeg een vriend van mij zich af. ‘Omdat dat land steeds meer een totalitaire staat wordt dankzij premier Erdogan‘, zei ik want ik lees ook wel eens een krant. Volgens de vriend viel dat wel mee.
Vandaag lees ik in een artikel in De Volskrant over Erdogan:’
‘Erdogan denkt dat hij de enige is die het land kan regeren’, zegt hoogleraar politicologie Sahin Alpay. ‘De premier vertrouwt niemand anders. Hij wil alle macht concentreren in zijn handen.’
Erdogan beperkt de vrijheid, censureert de media, geeft bevelen aan de rechterlijke macht, gooit opponenten in de gevangenis en gebruikt de veiligheidsdiensten tegen de bevolking. Onder zijn bewind zijn er tientallen kritische journalisten, onder wie veel Koerden, in de gevangenis gegooid. Turkije is de afgelopen jaren steeds verder weggezakt op de persvrijheidranglijst. Nu wil Erdogan president worden. Critici wijzen er ook op dat Turkije kampt met een zwak parlement, een gebrekkige scheiding der machten en bestuurders met een vaak autocratische mentaliteit. Zij vrezen dat de invoering van een presidentieel stelsel leidt tot een verergering van deze problemen.

Bij DWDD waren Nederlands- Turkse vrouwen, dertigers te gast, die zich zorgen maakten om de jonge generatie. Hun jongste zusje was naar Turkije vertrokken omdat zij zich niet thuis voelde in Nederland. En zij was niet de enige. ‘Het is een verlies voor dit land’, zeiden de oudere zusters die hier wel geworteld waren. Hun ouders, moderne mensen, trouwens ook. Het is natuurlijk veranderd door 9/11 en de moord op Theo van Gogh. Ik geloof niet dat veel autochtone Nederlanders een idee hadden wat de islam inhield totdat ze geconfronteerd werden met geweld. Niet alleen tegen Amerika maar tegen het hele Vrij Westen.
Nederlandse moslims klaagden dat zij, sinds de aanslagen in New York, met wantrouwen werden bekeken door de autochtone bevolking. Wat verwacht je dan als moderne jonge vrouwen plotseling hun islamitische identiteit versterken door en masse hoofddoekjes te gaan dragen?  En uitspraken doen als:  ‘Wij zijn allereerst moslim’ en ‘Sinds de aanslagen voel ik mij meer moslim.’? Dan kun je net zo goed zeggen: ‘De terroristen hebben toch wel een beetje gelijk.; In dat geval verdien je Erdogan als president.

Atatürk

In oktober 1923 wordt de Turkse Republiek uitgeroepen. Atatürk is de eerste president.
De basis van zijn beleid, dat de benaming ´kemalisme´kreeg, is het secularisme: moskee en staat moesten worden gescheiden. Het kalifaat werd opgeheven en het rechtssysteem gemoderniseerd. Er kwamen gelijke rechten voor alle Turken en nieuwe, moderne wetten. De islam schreef niet langer de wet voor. Godsdienstscholen werden gesloten. Traditionele kleding werd niet langer geaccepteerd (de hoedenwet) en de mensen kregen een achternaam. De kalender, de tijd en het maatsysteem werden aangepast aan internationale standaarden. Het Arabische alfabet moest plaatsmaken voor het Romeinse. De banden met buurlanden en het Westen werden versterkt tijdens zijn leiderschap.